1966 йил 26 апрелда Тошкент халқининг тинч уйқуси бузилди, соат 5:22 да Рихтер шкаласи бўйича 8 баллдан ортиқ кучли ер силкиниши содир бўлди.
СЕЙСМОЛОГЛАРНИНГ ФИКРИГА КЎРА, ЕР ОСТИ ЗАРБАСИНИНГ ВАЙРОНКОР КУЧИ НИҲОЯТДА УЛКАН БЎЛГАН ВА ҚАДИМИЙ ШАҲАРНИ ТЎЛИҚ ЙЎҚ БЎЛИБ КЕТИШДАН ФАҚАТГИНА ФАЛОКАТ ЎЧОҒИНИНГ САЁЗЛИКДА – ЯЪНИ ЕР ОСТИДА 3 ДАН 8 КИЛОМЕТРГАЧА ЧУҚУРЛИКДА ЖОЙЛАШГАНЛИК ҲОЛАТИГИНА САҚЛАБ ҚОЛГАН.
Тошкентда максимал вайронагарчилик зонаси 10 квадрат-километрни эгаллаган (бу шаҳар маркази эди), лекин асосан эски сопол уйлар вайрон бўлган ва қурбонлар сони унчалик кўп эмасди. Расмий комиссия аниқлаганидек, Тошкент шаҳрида 79 мингга яқин оила бошпанасиз қолган. Вайрон қилинган бинолар умумий сони 37 395 тани, шу жумладан, 35 мингта турар-жой биноси (92 мингга яқин хонадон)ни ташкил этган.
RASHIDOV DARHOL MOSKVAGA QO‘NG’IROQ QILDI VA VOQЕA HAQIDA BRЕJNЕVGA XABAR BЕRDI VA BOSH SEKRETAR ZUDLIK BILAN TOSHKЕNTGA UCHISHGA QAROR QILDI.
Mashhur seysmograf professor V.Ulomov bu voqealar to‘g’risida shunday eslaydi: “Zilziladan bir soat o‘tgach, shahardagi telefon aloqasi to‘liq buzilganligi sababli, meni olib ketishga militsiya mayori boshqargan mashina yuborildi. Meni qamoqqa emas, balki Sharof Rashidov va Moskvadan yetib kelgan Leonid Brejnev va Aleksey Kosigin bilan uchrashish uchun O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetiga olib kelishdi. Vaziyat haqida xabar bera boshladim. Birinchi bo‘lib meni Brejnev to‘xtatib, shahar rejasida zilzila epitsentriga nisbatan biz turgan joyni ko‘rsatishimni so‘radi. Men ko‘rsatdim. Bu vaqtda Markaziy Komitet binosi tashqarisida qichqiriqlar va shovqin paydo bo‘ldi. Silkinishmi, deb so‘radi Brejnev. Yo‘q dedim. Belorussiya va O‘zbekiston terma jamoalari o‘rtasidagi futbol o‘yini bekor qilinmagan edi. Keyin u hazillashib: «Xo‘sh, Sharof Rashidovich, hech qanaqa zilzila ro‘y bermadi, gol urishyapti holos...” – dedi. Lekin o‘sha paytda, rostan ham 4 balli silkinish bo‘ldi, va Brejnev gapida davom etdi: “Endi men uxlash uchun qop olib, biron daraxt tagida uxlasam kerak...” Shunda men Brejnev tez-tez Kosiginga murojaat qilib, uning fikrini so‘raganini payqadim. Kosigin tufayli Rashidovning Toshkentda metropoliten qurish to‘g’risidagi iltimosi ham qo‘llab-quvvatlandi va Ittifoq respublikalari Toshkentni tiklash uchun yetkazib bera oladigan kuch va vositalar hajmi aniqlandi. Toshkent uchun yana bir qulay holat – bu xom g’ishtdan qurilgan shaharni yo‘q qilish taklifi, shuningdek, vaqtinchalik imoratlarni qurmaslik haqidagi qaror bo‘ldi. Brejnev aytganidek, ular “doimiy bo‘lib qolishi mumkin”...
Кейинчалик кўплаб ўзбек тарихчиларининг аниқлашича, Шароф Рашидов ўша қийин ва мураккаб вазиятда топқирлик ва фидойилик намунасини кўрсатди. У узоқ вақтдан бери Тошкентни, айниқса, унинг марказини реконструкция қилиш ниятида юрар, бироқ республика бюджетида кенг кўламли бунёдкорлик ишлари учун маблағ етарли эмасди. Москва ҳамиша рад жавобини бериб келарди.
SO THE CAPITAL OF UZBEKISTAN ACTUALLY TURNED INTO AN ALL-UNION CONSTRUCTION SITE. TASHKENT RESIDENTS, WHO DURING THE SECOND WORLD WAR RECEIVED THOUSANDS OF EVACUEES FROM UKRAINE, BELARUS AND RUSSIA, FELT THE FRATERNAL HELP FROM ALL THE SOVIET REPUBLICS 20 YEARS LATER. MEANWHILE, CONSTRUCTION TEAMS FROM ALL OVER THE SOVIET UNION ARRIVED IN THE CITY EVERY DAY.
Тошкентлик болалар “Артек”дан ташқари, СССРнинг 94 та вилоятидаги пионер лагерида дам олишди. Шундай қилиб, 12 июнда Киевга 395, 15 июнда Боку шаҳрига 244, 21 ва 22 июнда 240, 4 июлда Одессага 349 бола жўнатилди
Умуман олганда, 1966 йилги зилзила давлат етакчисининг билимдон, уддабуррон ва билимдон эканлигини худди лакмус қоғозидаги сингари яққол кўрсатди. Барча қурилиш-таъмирлаш ишлари “Главмосстрой” дастури, Москва шаҳар ижроия қўмитаси ва Москва шаҳридаги ишлаб чиқарувчи корхоналар капитал маблағлари ҳисобидан амалга оширилиши керак эди (умумий қиймати 56 миллион 100 минг рубль).
Айни пайтда, бошқа минтақалар ҳам ўз зиммасига худди шундай мажбуриятларни олди. Шундай қилиб, РСФСР Тошкентда 330 минг-квадрат метр уй-жой қуришни ўз зиммасига олди (эътибор беринг, Россия Федерацияси Тошкентни қайта тиклаш учун бошқа минтақаларга қараганда кўпроқ маблағ сарфлайди: қурилиш ишларига 174 миллион 700 минг рубль, ёрдам жамғармасига 1 миллион 106 минг рубль ўтказилди). Фуқароларнинг шахсий ва жамоавий маблағи ўтказилган ёрдам фонди ҳам ташкил этилди. Бу совуқ ҳаво бошланишидан олдин кўплаб оилаларни чодирдан таъмирланган квартирага кўчиришга ёрдам берди.
