uz
ru en
MenuChiqib ketish

Onlayn muzey sharaf Rashidov nomidagi xalqaro jamg‘arma ko‘magida tashkil etilgan.

Sharof Rashidov — favqulodda qiyin yillarda respublikani boshqargan taniqli davlat arbobi, taniqli yozuvchi

Onlayn muzey sharaf Rashidov nomidagi xalqaro jamg‘arma ko‘magida tashkil etilgan.

Sharof Rashidov — favqulodda qiyin yillarda respublikani boshqargan taniqli davlat arbobi, taniqli yozuvchi

Politik va Diplomat (1965 - 1970)

Politik va Diplomat (1965 - 1970). 1966 YILGI TOSHKЕNT DЕKLARATSIYASI

Ўзбекистон 1950 йилларнинг биринчи ярмидан бошлаб, Ҳиндистон билан дўстона алоқаларни йўлга қўйган мамлакатга айланди. Шароф Рашидов дастлаб Ўзбекистон Олий Совети Президиуми раиси (1950-1959 й.), кейинчалик Ўзбекистон Компартияси Марказий Комитетининг биринчи котиби (1959-1983 й.) сифатида ушбу мамлакат билан ҳамкорликни янада яхшилашнинг жонкуяри ва ташаббускори бўлди. 60-йилларнинг ўрталарида Ҳиндистон ўз қўшниси Покистон билан жиддий можарога учраганида, икки давлатни муросага келтириш Шароф Рашидов зиммасига тушди.

Ҳиндистон ва Покистон узоқ вақтдан бери Кашмирга ҳудудий жиҳатдан эгалик қилиш борасида бир-бири билан келишолмасди. 1965 йил август ойининг бошида иккала давлат қуролли тўқнашувга киришди. Бу 5 август куни покистонлик аскарларнинг Кашмир ҳудудидаги “назорат чизиғи” деб аталган ҳудудни кесиб ўтган лаҳзасидан бошланди. Давлатлар ўртасидаги ҳарбий тўқнашув кенг кўламли урушга айланиб кетди. Тактик жиҳатдан пухта тайёрланган, янги қурол-аслаҳа билан жанг қилаётган Покистон қўшинлари сентябрь ойининг илк кунларида ғалабага эришди. 3 сентябрдан ҳужум яна жонланди, бироқ Ҳиндистон томони берилаётган ёрдамни ушлаб туришга эришди, бутун кучини бир жойга жамлашда давом этиб, самарали қаршилик кўрсата бошлади.

MASALAN, S.N.SЕMANOV O‘ZINING “ANDROPOV: LUBYANKALIK BOSH KOTIBNING 7 TA SIRI" KITOBIDA SHUNDAY GUVOHLIK BЕRADI: “KORRUPTSIYA VA SUISTЕ’MOL QILISHGA QARSHI KURASH FAQAT ANDROPOVGA YOQMAGAN ODAMLARGA TA’SIR QILDI. AFTIDAN, AYNAN ASOSIY PORAXO‘R AMALDORLAR CHЕTDA QOLGAN. ANDROPOVGA YAQIN ODAMLARDAN HЕCH KIM – NA GЕYDAR ALIYEV, NA VITALIY FЕDORCHUK, NA EDUARD SHЕVARDNADZЕ, NA MIXAIL GORBACHYOV JABRLANMADI...”
23 сентябрда Ҳиндистон ва Покистон ўртасидаги узоқ кутилган музокаралар ниҳоясига етди. Иккала томон ҳам СССР таклифини қабул қилиб, бир-бири билан юзага келган зиддиятни назоратда ушлашга қарор қилди. Бу музокара учун айнан Шароф Рашидов раҳбарлик қилаётган Ўзбекистон пойтахти – Тошкент яъни “Дўстлик пойтахти”нинг танланиши бежиз эмас эди. Тўғри, Шароф Рашидов шахсан Тошкент декларациясининг имзоланишида иштирок этмаган. 1964 йил октябрь ойида Н. Хрушёв ҳокимиятдан четлатилгач, олий совет раҳбариятида дуумвират яъни давлат аппаратида икки шахс бошқаруви тизими шаклланди. Улардан бири КПСС Марказий Комитетининг биринчи котиби Леонид Брежнев ва иккинчиси СССР Министрлар Советининг раиси Алексей Косигин эди. Айнан А.Косигин Тошкент музокараларида асосий шахсга айланиши керак эди. Бу даврда Шароф Рашидов партия-ҳукумат делегацияси бошчилигида Жазоирга жўнатилган эди.
29 DЕKABR KUNI RASHIDOV BRЕJNЕV BILAN UCHRASHISH VA JAZOIRGA JO‘NAB KЕTISHDAN OLDIN UNING NAVBATDAGI TAVSIYALARINI TINGLASH UCHUN YANA MOSKVAGA KЕLDI. O‘ZBЕKISTON RAHBARI VATANIDAN UZOQDA BO‘LGANIDA TOSHKЕNTDA A.KOSIGIN BILAN HINDISTON BOSH VAZIRI – LAL BAXADUR SHASTRI VA POKISTON PRЕZIDЕNTI MUHAMMAD AYUB XON O‘RTASIDA MUZOKARALAR BO‘LIB O‘TDI.
1966 йилнинг 10 январида Тошкент декларацияси имзоланди, бу декларация совет томонидан Москвага, шахсан А. Косигиннинг қўлига етиб келди. Мазкур воқеа Москва Рашидовнинг дипломат сифатидаги профессионал истеъдодига ҳурмат бажо келтирган ҳолда, унинг халқаро сиёсат таъсиридан ҳаддан ташқари қўрқишини яққол кўрсатди. Америкалик тадқиқотчи Грегори Глисон Шароф Рашидов ҳақида шундай деган эди: “Эҳтимол, унинг энг муҳим таъсири ички майдонда эмас, балки совет ташқи сиёсатининг “иккинчи юзи” сифатида ташқи майдонда бўлган”.

Декларация имзоланганидан бир неча соат ўтгач, Лаъл Баҳодир Шастри ҳали Тошкентдалик пайтидаёқ тасодифий юрак хуружидан вафот этди. Бош вазир декларациянинг имзоланишидан жуда хавотирда эди, чунки бошқалар уни қўллаб-қувватламаганди. Унга хайрихоҳлик билдирган ва илиқ муносабатда бўлган ягона инсон Шароф Рашидов эди. 1950 йилларнинг бошидан Лаъл Баҳодир Шастри Ҳиндистон парламентининг қуйи палатаси (Лок Сабҳа)га раҳбарлик қилган бўлса, Шароф Рашидов Ўзбекистон Олий Кенгашига раислик қилган. Улар вақти-вақти билан парламент сафида учрашиб туришарди.

АГАР 1966 ЙИЛНИНГ ЯНВАРИДА ШАРОФ РАШИДОВ ШАСТРИНИНГ ЁНИДА БЎЛГАНИДА ЭДИ, ЭҲТИМОЛ ҲИНДИСТОН РАҲБАРИ ИНФАРКТГА ЧАЛИНИБ, ВАФОТ ЭТМАГАН БЎЛАРДИ.

Фожиадан кейин бир неча йил ўтиб, Шароф Рашидов ўзининг ҳиндистонлик коллегияси ва дўстларига ҳурмат-эҳтиром белгиси сифатида Москва рухсати билан Тошкент шаҳрида Лаъл Баҳодир Шастрининг ҳайкалини ўрнатишга муваффақ бўлди. Уни машҳур ҳайкалтарош Яков Шапиро яратди.