Politik va Diplomat (1965 - 1970)

Politik va Diplomat (1965 - 1970). SHAROF RASHIDOVNING 1965-1970 YILLARDAGI FAOLIYATI

SHAROF RASHIDOVNING ADABIY-PUBLITSISTIK FAOLIYATI UNING YOZUVCHI VA PUBLITSIST SIFATIDAGI ISTЕ’DODINI OCHIB BЕRIBGINA QOLMAY, O‘Z MAMLAKATINING SIYOSIY HAYOTIDA HAM UNI BUYUK SHAXS SIFATIDA NAMOYON ETDI. JURNALIST BO‘LIB ULG’AYGAN SARI, O‘ZBЕKISTON KUNDALIK HAYOTIDAGI BARCHA VOQЕALARDA ISHTIROK ETDI.

Urush va uning barcha mashaqqatlarini, har bir oilaning fojia va qayg’usini qalbidan o‘tkazib, u o‘z ona yurti Jizzaxning va buyuk vatanining haqiqiy vatanparvari bo‘ldi. Sharof Rashidovichning adabiy faoliyatini uning siyosiy faoliyatidan ajratish qiyin. Bu uyg’unlik Sharof Rashidovning shaxsiyati bilan bog’liq bo‘lib, uning ichki tuyg’ularidan kelib chiqqan. U hech qachon o‘z Vataniga va uning munosib kelajagiga ishonchini yo‘qotmagan O‘zbekistonning haqiqiy vatanparvari edi. U Vatanini har doim – bayramlarda, qiynchilik yillarida va obod kunlarida sevgan, va uning rivojlanishi uchun bor kuchini sarflagan.

O‘zbekiston doimo uning o‘y-xayoli va fikrlarining o‘zagini tashkil etadi. U hatto eng ulug’vor rejalarini ham respublika farovonligi, moddiy va ma’naviy tashvishlariga bo‘ysundirdi. Yuqori davlat va partiya lavozimlariga intilgan bo‘lsa, – bu o‘zini siyosiy faoliyatga bag’ishlagan va tegishli intellektual va ma’naviy fazilatlarga ega bo‘lgan odam uchun tabiiydir – shu fazilatlardan o‘z xalqining manfaati uchun boshqalardan yaxshiroq foydalana olishiga ishongani uchun edi. Bunday ishonch uchun albatta yetarli asoslar mavjud edi.

BIZ UNI DOIMO RЕSPUBLIKADA SODIR BO‘LAYOTGAN VOQЕALAR MARKAZIDA KO‘RAMIZ. U DOIMO HARAKATDA, NAFAQAT MAJBURIYAT YUZASIDAN, BALKI QALB DA’VATI BILAN HAM TURLI KASB EGALARI – KOLXOZCHILAR, ISHCHILAR, RASSOMLAR, OLIMLAR, SIYOSATCHILAR BILAN UCHRASHADI.

Ular bilan suhbat chog’ida u oddiy odamlarning ham, jamoalarning ham haqiqiy ehtiyojlari bilan tanishadi, o‘z bilimlarini boyitadi, turli kasb egalari va turli ijtimoiy mavqega ega odamlar bilan muloqot qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi va shu bilan birga siyosiy tajriba orttiradi. Ushbu muloqotlar jarayonida u nafaqat atrofdagi hayot va odamlar haqida bilimini ko‘paytirdi, balki, o‘z navbatida, odamlar u bilan, uning ishbilarmon va siyosiy fazilatlari bilan tanishdilar.

MANSAB PILLAPOYASI BO`YLAB TЕZ KO‘TARILISH

Sharof Rashidov 1944 yilda O‘zbekiston Kompartiyasi Samarqand oblast partiya komitetining sekretari etib saylanib, uch yil shu lavozimda ishladi. Bu vaqtga kelib u keng dunyoqarashiga, rivojlanish istiqbollarini ko‘ra oladigan boy siyosiy tajribaga ega bo‘ldi. U nafaqat aqli va qalbi bilan respublika oldida turgan ulkan vazifalarni angladi, balki ularni amalga oshirishga tayyor ham edi. Shuning uchun uning lavozim pillapoyalari bo`ylab tez ko‘tarilishi hayratlanarli yoki g’ayrioddiy holat emas. 1949-1950 yillarda O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi raisi sifatida ishladi. 1950-1959 yillarda u O‘zbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumi raisi va SSSR Oliy Soveti Prezidiumi Raisining o‘rinbosari lavozimida ish yuritdi, 1959 yil mart oyida esa O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining birinchi sekretari etib saylandi.

Uning bu lavozimga saylanishi oddiy va silliq bo‘lmaganligini ta’kidlash lozim. Biroq, o‘zining yangi mas’uliyatli lavozimida Sharof Rashidovich avval boshdanoq o‘zini tajribali rahbar sifatida namoyon qildi va KPSS markaziy rahbariyati bilan munosabatlarda ham, respublikadagi hamkasblari bilan munosabatlarda ham siyosiy qobiliyatini ko‘rsatdi.

RASHIDOV N.S. XRUSHCHYOV BOSHQARUVI DAVRIDA RЕSPUBLIKADAGI OLIY PARTIYA LAVOZIMIGA SAYLANDI. SHU PAYTDA XRUSHCHYOV STALIN SHAXSIGA SIG’INISHNI FOSH QILIB, SOTSIALISTIK DAVLAT POYDЕVORIGA OXIR-OQIBATDA HALOKATLI BO‘LIB CHIQQAN BIRINCHI QATTIQ ZARBANI BЕRDI

U Respublika “kemasini” butun Brejnevning "turg’unlik davri" davomida muvaffaqiyatli boshqardi. Shu paytda Xrushchyov zarbasidan paydo bo‘lgan yoriqlar tobora kengayib, buyuk davlat binosi bo‘ylab sezilarli va jadal tarqala boshlagan edi. Sh.R.Rashidov o‘z hayot yo‘lini Andropov davrida yakunladi. Ma’lumki, Andropov tugab borayotgan va qayta tiklash mumkin bo‘lmagan tizimni kechikkan, biroq qattiq ma’muriy choralar bilan to‘g’rilash uchun harakat qildi. Andropovning urinishi nafaqat uning qisqa hukmronligi tufayli, balki, eng muhimi, o‘zgarishlarga kech bo‘lgani uchun muvaffaqiyatga olib kelmadi. Dunyodagi birinchi sotsialistik davlat mafkuraviy va iqtisodiy inqiroz tufayli o‘z intihosiga yaqinlashgan edi.

Bunga qo‘shimcha qilib shuni aytishimiz lozimki, butun mamlakatni qamrab olgan kasallikka, shu jumladan korruptsiyaga qarshi kurash sharoit talab qilganidek barcha jabhada emas, balki tanlab va noxolis olib borildi. Bu hol O‘zbekiston va uning partiya rahbari Sharof Rashidov taqdirida halokatli rol o‘ynadi.

MASALAN, S.N.SЕMANOV O‘ZINING “ANDROPOV: LUBYANKALIK BOSH KOTIBNING 7 TA SIRI" KITOBIDA SHUNDAY GUVOHLIK BЕRADI: “KORRUPTSIYA VA SUISTЕ’MOL QILISHGA QARSHI KURASH FAQAT ANDROPOVGA YOQMAGAN ODAMLARGA TA’SIR QILDI. AFTIDAN, AYNAN ASOSIY PORAXO‘R AMALDORLAR CHЕTDA QOLGAN. ANDROPOVGA YAQIN ODAMLARDAN HЕCH KIM – NA GЕYDAR ALIYEV, NA VITALIY FЕDORCHUK, NA EDUARD SHЕVARDNADZЕ, NA MIXAIL GORBACHYOV JABRLANMADI...”

Shu bilan birga, takrorlayman, o‘sha davrdagi barcha yuqori lavozimli amaldorlar ichida eng kam shunga loyiq shaxs Sh.R.Rashidov jabr ko‘rdi.

1985 yili hokimiyatga kelgan Gorbachyov “qayta qurish” deb nomlangan tizimli islohotlar orqali mamlakatni inqirozdan olib chiqish mumkinligiga hali ham umid qilardi. Xuddi samolyot pastga sho‘ng’iganidek, mamlakat “qayta qurish”ga sho‘ng’idi va undan chiqa olmay, tezda tarkibiy qismlariga ajralib ketdi. Ammo Sharof Rashidov bularning barchasini ko‘rmadi. Ehtimol, uning uchun shunday bo‘lgani yaxshidir.

Keyingi qism